掘墓者

Opowieść o wieśniaku trudniącym się zabijaniem starych koni. Bohater jest wiejskim filozofem, obdarzonym niekonwencjonalnym spojrzeniem na świat. Podjął się swego niewdzięcznego zajęcia, gdyż zbiera pieniądze na kupno dziecka. Wielkim bowiem dramatem Pograbka i jego żony jest bezpłodność. Niestety, ciężarna dziewczyna, która obiecała urodzić im dziecko, wycofała się z umowy. Nie chciała wyrzec się dziecka. Podsunęła natomiast Pograbkowi inne rozwiązanie: poprosić Heńka Materkę, pomocnika kowalskiego żeby zapłodnił Kuśtyczkę, żonę Pograbka. Uwodzicielski Materka zabiera jednak Kuśtyczkę do swojego domu. Zrozpaczony Pograbek zdobywa się na walkę o swoją kobietę. Z nożem, którym zabija zwierzęta, staje naprzeciw silnego Materki, który tchórzy i oddaje Kuśtyczkę. Wracają do domu, wiedząc, że Kuśtyczka jest w ciąży. Drugi film fabularny w dorobku Jana Jakuba Kolskiego, jednego z najoryginalniejszych polskich reżyserów współczesnych. "Pograbek" był zarazem pierwszym dokonaniem Kolskiego, które przyniosło mu niemal jednogłośne uznanie krytyki. Autor wykreował w nim bowiem swój własny, niepowtarzalny świat, który odegra tak wielką rolę w jego późniejszych filmach. Świat ten należy umiejscowić gdzieś na pograniczu surowej wiejskiej rzeczywistości i baśni, pełnej metafor i symboli. Niby sporo w nim znajomych, swojskich, często naturalistycznie ukazanych realiów, a jednak widza nie opuszcza wrażenie jakiejś bezczasowości; umowności, właściwej przypowieściom i parabolom. Jednym z największych walorów filmu jest gra aktorów, zwłaszcza kulejącej i pobrzydzonej Grażyny Błęckiej-Kolskiej, "najpiękniejszego w całej wsi" Tadeusza Szymkowa oraz Mariusza Saniternika, oszczędnymi środkami ukazującego przejmujący dramat swego bohatera. Urody dodaje filmowi także wyjątkowo "czułe" sportretowanie przyrody jako tła dla działań postaci.